Emerytura w Norwegii – jaka jest jej wysokość i kiedy się należy

Emerytura przysługuje wszystkim mieszkającym i pracującym w Norwegii osobom, które nabyły do niej prawo. 1 stycznia 2021 weszły w życie zmiany dotyczące minimalnego czasu pracy lub pobytu na terenie Norwegii. Mają one również wpływ na uprawnienia do pobierania ewentualnych emerytur. Jakie warunki należy spełnić, aby otrzymać świadczenie? Jakiej wysokości jest minimalna emerytura w Norwegii i po ilu latach ją otrzymamy? Wyjaśniamy podstawowe zagadnienia związane z tematem. 

Emerytura norweska – trzy filary

System emerytalny w Norwegii ma trzy części składowe emerytury. Dwa z nich są obowiązkowe, trzeci jest dobrowolną decyzją każdego obywatela. 

• I  Filar – Folketrygden – stanowi podstawowe świadczenie emerytalne wypłacane przez NAV (Norweski Urząd Pracy i Opieki Społecznej). Warunkiem jego otrzymania jest co najmniej 5-letni (do 1 stycznia 2021 obowiązującym czasem były 3 lata) okres pracy i pobytu na terytorium Norwegii. Wysokość świadczenia w tym filarze nie jest uzależniona od zarobków.
• II Filar – Obligatorisk Tjenestepensjon – w większości sytuacji to część norweskiej emerytury odprowadzana obowiązkowo przez pracodawcę na indywidualne konto emerytalne osoby zatrudnionej. Część ta uzależniona jest od wysokości zarobków i aktualnie wynosi 2% wynagrodzenia brutto każdego pracownika. 

Uwaga! Jeżeli pracownik zarabia poniżej lub równowartość stawki G (podstawa służąca ustalaniu różnych świadczeń socjalnych, jej wysokość podawana jest rokrocznie w maju) – pracodawca jest zwolniony z obowiązku odprowadzania składki.

• III Filar –  Individuell Pensjonssparing, IPS – indywidualne ubezpieczenie emerytalne, w pełni dobrowolne, wybierane przez każdego zainteresowanego. Wysokość gromadzonego kapitału jest uzależniona od indywidualnych ustaleń i umowy pomiędzy stronami. 

Wiek emerytalny w Norwegii

Aktualnie obowiązującym wiekiem emerytalnym w Norwegii jest 67 lat, niezależnie od płci. Na emeryturę norweską można również przejść w wieku 62 lat, jednak jest to zależne od wielu czynników. Wcześniejsza emerytura wiąże się również z otrzymaniem proporcjonalnie niższego świadczenia. 

Podstawowa emerytura norweska – Folketrygden

Co wchodzi w skład świadczenia?

• Emerytura gwarantowana – Grunnpensjon – zależna od czasu uczestnictwa w I filarze emerytalnym. Warunkiem jej otrzymania jest minimum 5 lat członkostwa. Otrzymanie emerytury w Norwegii w pełnym wymiarze wymaga 40 lat pracy. Przy krótszym stażu świadczenie jest odpowiednio obniżone.
• Emerytura dodatkowa – Tillegspensjon – zależna od wysokości zarobków i liczby lat składkowych. Decydują one o liczbie przyznawanych tzw. punktów emerytalnych decydujących o wysokości świadczenia.
• Dodatek – Særtillegg – przyznawany jest w przypadku braku uprawnień do pobierania emerytury dodatkowej. Wysokość świadczenia ustalana jest indywidualnie.
• Dodatek opiekuńczy – Forsørgingstillegg – przyznawany w niektórych przypadkach. Jego wysokość jest zależna od dochodu.

Od czego zależy wysokość świadczenia emerytalnego w Norwegii?

Sposób naliczania norweskich emerytur nie należy do najprostszych. Dodatkowo w 2011 roku zostało wprowadzone rozróżnienie grup wiekowych, które skomplikowały sposób obliczania podstawowych świadczeń emerytalnych Folketrygden. Obecnie, emerytury naliczane są według trzech wzorców.

Naliczanie emerytury w Norwegii zależnie od daty urodzenia

• Osoby urodzone do 1953 roku włącznie, otrzymują emeryturę norweską naliczoną zgodnie ze starymi zasadami – jej wysokość jest ustalana na podstawie 20 lat, w których dochody przyszłego emeryta były najwyższe.
• Osoby urodzone po 1963 roku włącznie – emerytura jest ustalana przez NAV na podstawie składek wpłacanych do 75 roku życia.
• Osoby urodzone w latach 1954-1962 – emerytura jest obliczana w sposób zróżnicowany w oparciu o obydwa powyższe systemy. Udział procentowy „starych” i „nowych” zasad obliczania zmienia się płynnie, w zależności od rocznika. U osób urodzonych w roku 1954 większość kwoty emerytury (np. 90%) będzie wyliczane według dawnych zasad, a pozostałe 10% według nowych. W przypadku osób urodzonych w 1962 roku proporcje będą odwrócone.

Pozostałe czynniki wpływające na wysokość emerytury w Norwegii

• Okres składkowy – dotyczący czasu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i liczby lat członkostwa w Folketrygden.
• Wysokość zarobków.
• Posiadanie III filaru emerytalnego –zgromadzone środki mogą być podjęte po 62 roku życia, w ratach lub jednorazowo.
• Stan cywilny – na wysokość emerytury norweskiej wpływa poziom dochodów współmałżonka.
• Odprowadzanie składek w innych krajach – upraszczając sytuację można uznać, że osoba pracująca w więcej niż jednym kraju EOG powinna wystąpić o emeryturę tam, gdzie pracowała najdłużej lub tam gdzie zamierza pobierać świadczenie. W przypadku pobytu w Polsce można starać się o emeryturę norweską (upewniwszy się o nabyciu do niej praw) za pośrednictwem ZUS.

Kwestie emerytur w Norwegii bywają skomplikowane. Warto je omówić z profesjonalnymi doradcami znającymi aktualne uwarunkowania i zasady regulujące naliczanie i wypłatę świadczeń w Polsce i Norwegii.

Dodatkowe informacje na temat emerytur w Norwegii oraz profesjonalni doradcy – ATS Anna Stankiewicz

Emerytura norweska pobierana w Polsce

Poruszając się w obrębie państw, z którymi Norwegia ma podpisaną umowę o ubezpieczeniu społecznym, można przenieść pobieranie emerytury do innego kraju. Jest wśród również Polska. Od tej zasady są nieliczne odstępstwa, na przykład w przypadku osób posiadających status uchodźcy czy posiadających emeryturę obliczoną na podstawie renty inwalidzkiej dla młodocianych. W większości przypadków pobieranie norweskiej emerytury w Polsce nie stanowi problemu.

Możliwość odzyskania wpłaconych w Norwegii składek emerytalnych 

W tym miejscu rozprawiamy się z funkcjonującym mitem, odnośnie do możliwości wypłacenia zgromadzonych na swoim koncie funduszy, po wyjeździe z Norwegii. Należy wyraźnie podkreślić, że składki emerytalne mogą zostać wypłacone wyłącznie w formie emerytury, po nabyciu do niej praw! Okres składkowy w Norwegii zostanie przeniesiony do Polski (jeżeli osoba przepracowała odpowiednią liczbę lat i zgromadziła na swoim koncie wymaganą liczbę punktów emerytalnych), na mocy umowy podpisanej pomiędzy krajami, a przeniesienie odbywa się wyłącznie pomiędzy urzędami dwóch krajów.

Ile wynosi najniższa emerytura w Norwegii?

Wysokość norweskiej emerytury wyliczana jest na podstawie liczby przepracowanych lat i czynników, które zostały opisane powyżej, między innymi zarobków współmałżonka. Wysokość minimalnego świadczenia bywa więc różna. Zgodnie z danymi NAV, w maju 2020 orientacyjna wysokość minimalnej emerytury w Norwegii wynosiła 158 621 NOK czyli (po aktualnym kursie jakieś) 72 952 PLN brutto rocznie. Dokładne kwoty zależą od indywidualnych wyliczeń urzędu.

Artykuł partnera