W ubiegłym roku strażacy interweniowali ponad 8,5 tys. razy w związku z zagrożeniem chemicznym czy ekologicznym. Niestety do szkód w środowisku mogą doprowadzić także organiczne odpady poprodukcyjne. Warto zdawać sobie sprawę, że koszty związane związanych z przywróceniem równowagi ekologicznej pokrywają specjalistyczne ubezpieczenia środowiskowe. 

Ryzykowne pożary obiektów przemysłowych 

Niewielu z nas ma świadomość tego, że pożary, wypadki i awarie przemysłowe mogą mieć katastrofalny wpływ na środowisko. Statystyki Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej wskazują, że w z2024 roku strażacy podejmowali interwencje związane z ratownictwem chemicznym 7 563 razy i ekologicznym 1 032 razy – to odpowiednio średnio 20 i 3 razy dziennie. 

– Szczególnie pożary obiektów przemysłowych mogą być groźne dla środowiska, ponieważ w ich trakcie często dochodzi do uwolnienia niebezpiecznych substancji  do powietrza, wody i ziemi. Nie można jednak zapominać, że nawet z pozoru drobne awarie mogą mieć bardzo poważne konsekwencje. Dlatego przedsiębiorcy powinni zabezpieczyć się przed finansowymi konsekwencjami szkód w środowisku. Polski rynek ubezpieczeniowy oferuje kilka rozwiązań w tym zakresie – mówi Katarzyna Szmitka-Błażkiewicz, broker ubezpieczeniowy, Manager ds. Obsługi Klientów Strategicznych w EIB SA. 

Co może skazić środowisko? 

Z uwagi na to, że paliwa płynne oraz oleje napędowe są jednymi z najczęściej wykorzystywanych substancji niebezpiecznych, ich wycieki są najbardziej prawdopodobne. Zdarza się, że nawet niegroźna stłuczka drogowa powoduje ich rozlanie. Co istotne, polisy OC posiadaczy pojazdów mechanicznych nie obejmują kosztów związanych z naprawą szkód środowiskowych. Grupą wysokiego ryzyka są także płyny technologiczne maszyn. Większość urządzeń przemysłowych wykorzystuje różne rodzaje substancji chemicznych – od paliw niezbędnych do ich pracy, przez smary i czynniki robocze, takie jak oleje stosowane w hydraulice (np. w koparkach czy siłownikach), aż po środki chłodzące. Warto podkreślić, że nie tylko materiały syntetyczne stanowią zagrożenie. Do szkód ekologicznych mogą doprowadzić również substancje organiczne, szczególnie odpady poprodukcyjne. Z tego powodu przedsiębiorstwa z sektora spożywczego i rolnego powinny zwracać szczególną uwagę na prawidłowe przechowywanie i utylizację takich odpadów. Dzięki temu mogą zminimalizować ryzyko szkód ekologicznych. 

Dodatkowa klauzula w OC czy jednak specjalistyczne polisa? 

Na rynku można znaleźć dwa rozwiązania ubezpieczeniowe, które pozwalają na zabezpieczenie się przed finansowymi konsekwencjami szkód w środowisku. Jednym z nich jest rozszerzenie zakresu polisy odpowiedzialności cywilnej o klauzulę szkód w środowisku. Jednak tu warto zaznaczyć, że zdarzenie szkodowe musi powstać w ramach ubezpieczonej działalności. Zatem niezwykle ważne jest to, by wszystkie wykonywane faktycznie przez firmę działalności były wymienione w polisie ubezpieczenia. Po drugie, warunkiem koniecznym do uruchomienia ubezpieczenia jest to, aby było to zdarzenie nagłe, niespodziewane i niezależne od woli ubezpieczonego. Po trzecie stosowany jest wymóg ujawnienia „wycieku” do środowiska w ciągu 72 godzin od rozpoczęcia emisji. Po czwarte zakres ten jest traktowany jako dodatkowe ryzyko do podstawowej polisy OC, w efekcie zazwyczaj odpowiedzialność ograniczana jest za pomocą podlimitów odpowiedzialności. Istotne jest to, że taka dodatkowo klauzula z zasady pokrywa jedynie szkody w zakresie odpowiedzialności cywilnej podmiotu odpowiedzialnego, a zdarzenia środowiskowe często generują także odpowiedzialność administracyjną.  Zdarza się, że na drodze negocjacji ubezpieczyciele ograniczają negatywne obostrzenia takich klauzul, ale raczej w ograniczonym zakresie. 

– Dla podmiotów, których działalność determinuje duże ryzyko wystąpienia szkód środowiskowych rozwiązaniem jest specjalistyczna polisa odpowiedzialności środowiskowej. Ochrona udzielana w ramach takiej umowy dotyczy nie tylko odpowiedzialności cywilnej ubezpieczonego (dostępne są wysokie sumy gwarancyjne), lecz również administracyjnej. W zakres ubezpieczenia wchodzą także koszty przywrócenia środowiska do stanu sprzed szkody, w tym koszty działań zapobiegawczych i naprawczych poniesionych w oparciu o prawo środowiskowe, w szczególności Ustawę o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie. Dodatkowo, w ramach polisy można również sfinansować monitoring środowiskowy po zdarzeniu, aby upewnić się, że skażenie zostało usunięte oraz, czy istnieją długofalowe skutki wycieku, wymagające dodatkowych działań naprawczych, które wcześniej nie wydawały się konieczne – wyjaśnia Katarzyna Szmitka-Błażkiewicz z EIB SA. 

Ubezpieczenie odpowiedzialności środowiskowej dedykowane jest przede wszystkim przedsiębiorstwom oraz osobom prowadzącym działalność, która może potencjalnie naruszać lub zanieczyszczać środowisko.  Są to m.in. takie podmioty, jak zakłady produkcyjne, firmy z branży wodno-kanalizacyjnej, oczyszczalnie ścieków czy też gospodarstwa rolne. Nie każdy wie, że ustawodawca wprowadził dla wybranych branż tzw. „obowiązkowe zabezpieczenie roszczeń”, które może przybrać formę m.in. polisy odpowiedzialności środowiskowej. Zdarzają się też sytuacje, w których przedsiębiorstwo działające w „bezpiecznej” branży zostaje narażone na czynniki dodatkowe wskazujące na istotny wzrost poziomu ryzyka wyrządzenia emisji do środowiska. 

– Oznacza to, że w przypadku wielu firm wystarczające może być rozszerzenie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ogólnej o klauzulę środowiskową. Dotyczy to przedsiębiorców, którzy np. nie posiadają parków maszynowych, specjalizują się w usługach, itp. Jeśli jednak firma działa w jednej z wskazanych branż lub istnieje istotne ryzyko wyrządzenia szkód w środowisku ważnym uzupełnieniem  ochrony może być specjalistyczne ubezpieczenie środowiskowe. Posiada ono znacznie szerszy zakres, uwzględniając m.in. szkody na terenach własnych, dekontaminację i rekultywację gruntu oraz obejmuje ochroną tzw. zdarzenia powolne, takie jak np. rozszczelnienie zbiornika magazynującego substancje szkodliwe – dodaje Katarzyna Szmitka-Błażkiewicz z EIB SA. 

Specjalistyczne ubezpieczenie środowiskowe zapewnia również środki na pokrycie kosztów  obrony prawnej, a także koszty specjalistów od poprawy wizerunku. Co więcej, w ramach rozszerzenia ubezpieczenie dodatkowo może pokryć koszty przerwy w prowadzonej działalności. 

Źródło: EIB SA, brandscope.pl